Cesarskie cięcie (CC) jest to najczęściej wykonywana operacja położniczo-ginekologiczna w Polsce. Stanowi przeszło 40% ogólnej liczby rozwiązania porodów, podczas gdy wg. WHO porody przez CC nie powinny przekraczać 10-15%.
Wiele kobiet decyduje się na cięcie cesarskie jako szybką i bezbolesną alternatywę dla porodu siłami natury, jednak jest to poważna operacja chirurgiczna obarczona ryzykiem wielu powikłań. Często pozostaje po niej blizna, która długo się goi, sprawia ból i pozostawia widoczny ślad w miejscu cięcia. Blizna wpływa nie tylko na ograniczenie ruchomości skóry, ale także na ruchomość wszystkich tkanek połączonych zrostem z obszarem blizny. Nieprawidłowości w procesie formowania się blizny mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje.
Istnieją dwa sposoby cięcia cesarskiego: podłużne i poprzeczne.
Podłużne nacięcie wykonane jest w linii środkowej ciała między spojeniem łonowym a pępkiem. Ta metoda wiąże się z minimalną utratą krwi. Jego wadą pozostaje zaś widoczna blizna po CC ciągnąca się przez znaczną część brzucha matki.
Cięcie poprzeczne biegnie równolegle do spojenia łonowego, i można je ukryć pod bielizną. Dzięki tej metodzie istnieje mniejsze ryzyko rozejścia się rany pooperacyjnej i powstania przepukliny w bliźnie.
Najczęstsze problemy z blizną po CC:
• Ból w okolicy blizny, ból brzucha
• Ograniczenie ruchomości miednicy, które może prowadzić do zaburzeń postawy ciała, chodu oraz powodować ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego i miednicy
• Nadmierne napięcie mięśni dna miednicy, które może skutkować bólem w trakcie stosunku
• Dolegliwości bólowe w trakcie miesiączki i trudności z zajściem w kolejną ciążę – z powodu zrostów
• Komplikacje w kolejnej ciąży – takie jak wrastanie łożyska w bliznę po CC lub rozejście się blizny
• Zaburzenia czucia w pobliżu blizny
• Objaw Nitche – czyli rozejście się blizny
Zapobieganie niekorzystnym skutkom blizny po CC:
Dzięki wczesnej rehabilitacji można poprawić ukrwienie, przyspieszyć regenerację tkanek, przywrócić ruchomość i elastyczność bliźnie i okolicy. Po rehabilitacji blizna nie powinna być twarda, pogrubiała czy wystająca poza krawędź skóry.
Jak wygląda rehabilitacja blizny po cięciu cesarskim?
Przebieg rehabilitacji zależy od fazy gojenia się blizny oraz jakości tkanki.
Fizjoterapeuta przed leczeniem oceni stan zbliznowacenia tkanek po CC, ponieważ inne jest postępowanie ze świeżą blizną, jak z kilku czy kilkunastomiesięczną.
W pierwszym tygodniu po operacji (faza I) można zastosować drenaż limfatyczny w okolicy blizny, który zasadniczo wpływa na regenerację tkanek. Korzystne dla gojenia się rany będzie również wykorzystanie laseroterapii już od pierwszych dni. Użycie lasera przyspiesza regenerację tkanek oraz proces gojenia się rany, usprawnia mikrokrążenie w pobliżu rany oraz poprawia strukturę włókien kolagenowych. Zaleca się stosowanie 10-15 zabiegów w serii.
Drenaż limfatyczny brzucha wykonuje się w określonej kolejności oraz w rytmie oddechowym pacjentki. Prowadzi on do zmniejszenia obrzęku pooperacyjnego poprzez wspomaganie odpływu limfy. Poprawia się również zaopatrzenie tkanek w składniki odżywcze , a to oznacza przyśpieszenie gojenia rany.
Kluczowym elementem postępowania jest nauczenie się co należy robić w warunkach domowych, aby uzyskać zadowalające rezultaty terapii. Wykwalifikowany fizjoterapeuta naucza pacjenta jak wykonać autodrenaż ręczny lub z użyciem przyrządów.
W fazie proliferacji i angiogenezy (6-8 tydzień po operacji – faza II) nadal stosuje się drenaż limfatyczny, który poszerza się o samą bliznę oraz laseroterapię. W tym czasie włącza się delikatne techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego brzucha.
Do tego celu można zastosować kinesiotaping bezpośrednio na bliznę. Dzięki niemu odsuwa się skórę oraz tkankę podskórną od powięzi, co minimalizuje obrzęk i poprawia cyrkulację krwi. Zaleca się pozostawić plas try na skórze przez 1-2 dni od wizyty u fizjoterapeuty. Plastry aplikujemy 1-2 razy w tygodniu.
W fazie III czyli do 0,5-2 lat po operacji, gdy następuje modelowanie i przebudowa blizny, wdraża się techniki bezpośredniej pracy z sama blizną. W tym okresie powinniśmy zbadać poprzez przesuwanie oraz unoszenie blizny czy nie powstały zrosty. Skóra powinna poruszać się i unosić niezależnie od tkanek głębiej położonych.
Do 2 lat po operacji CC możliwy jest remodeling blizny, dlatego ważne jest aby zadbać o nią do tego czasu. Techniki w III okresie są dużo bardziej zdecydowane oraz mogą być bolesne. Wykorzystuje się masaż głęboki i zdecydowane techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego.
Niezmiernie ważna jest również edukacja dotycząca prawidłowej postawy ciała, wykonywania codziennych czynności takich jak korzystanie z toalety, karmienie czy noszenie dziecka, tak aby nie utrudniać regeneracji blizny po operacji.
Warto udać się do fizjoterapeuty już od pierwszych tygodni po CC, aby poznać zasady pracy z blizną
Autor: Malwina Dzwonek -fizjoterapeutka i masażystka
Centrum Medycyny i Rehabilitacji Artkinezis Żyrardów