Wakacje to czas wytchnienia, radości i aktywności. Wszyscy marzymy o słonecznych kąpielach, górskich wędrówkach, szalonych przygodach na rowerze czy wodzie. Niestety, wraz z wakacyjną euforią często pojawia się ryzyko urazów.
Wyobraź sobie sytuację: relaksujesz się na plaży grając w siatkówkę plażową. Nagle, podczas gwałtownego skoku, czujesz ostry ból w kostce. Okazuje się, że skręciłeś staw skokowy. Albo wybierasz się na wycieczkę rowerową w góry. Podczas zjazdu z górki, tracisz panowanie nad rowerem i upadasz doznając urazu ręki. I nagle wakacyjna przygoda nagle zamienia się w koszmar.
Jak zatem cieszyć się wakacjami i jednocześnie zadbać o swoje zdrowie? Przede wszystkim, pamiętaj o rozsądku i ostrożności. Przed rozpoczęciem jakiejkolwiek aktywności fizycznej, rozgrzej mięśnie, dobierz odpowiedni sprzęt czy ubranie i pamiętaj o zasadach bezpieczeństwa. Należy zawsze pamiętać o ochronie głowy. Potwierdzonym i skutecznym sposobem ochrony głowy przed urazami jest zakładanie kasku. Dobry kask pochłania 35–70% procent energii kinetycznej urazu, w zależności od siły i mechanizmu. Jest to wartość o jaką zmniejsza się siła ewentualnych obrażeń mózgu. Kask ochronny bezwzględnie powinien być używany w czasie jazdy konnej, na rowerze, hulajnodze, w trakcie wspinaczek górskich.
Planując wycieczkę w góry dobrze opracuj trasę, dostosuj ją do swoich umiejętności, nie wychodź sam, poinformuj kogoś o swoim planie, zabierz ze sobą niezbędny sprzęt. Podczas kąpieli w morzu, nigdy nie kąp się sam, nie wchodź do wody po alkoholu, nie nurkuj w nieznanych miejscach, stosuj się do zaleceń ratowników.
W przypadku urazów, najważniejsze jest szybkie udzielenie pierwszej pomocy. Jeśli dojdzie do poważnego urazu, natychmiast należy zadzwonić po pogotowie ratunkowe. W przypadku drobniejszych urazów ważne jest unieruchomienie miejscu urazu i zimny okład.
Najczęstsze, doznawane urazy ciała, które mogą nam pokrzyżować plany wakacyjne i odpoczynek to:
Stłuczenia
Są spowodowane upadkiem lub uderzeniem. W chwili urazu drobne naczynia podskórne pękają i krew wylewa się do okolicznych tkanek. To wywołuje obrzęk i zasinienie skóry. W miejscu urazu tworzy się siniak, który zmienia barwę, co wynika z powolnego wchłaniania się do krwiobiegu uszkodzonych komórek krwi. Większość siniaków goi się w ciągu 7-10 dni.
W przypadku stłuczenia należy uśmierzyć ból i przyśpieszyć gojenie. Zaraz po wypadku trzeba przyłożyć zimny kompres, który zahamuje wewnętrzne krwawienie. W przypadku wystąpienia obrzęku, w celu jego zmniejszenia bardzo skuteczna jest rehabilitacja. Zabiegi na obrzęki po urazie powinny zostać dobrane przez fizjoterapeutę w taki sposób, aby nie tylko je zmniejszać, ale również wpływać korzystnie na tkanki miękkie w okolicy patologicznych zmian. Należy wziąć pod uwagę czas, który minął od urazu, ogólny stan zdrowia pacjenta oraz rodzaj doznanej kontuzji. Rehabilitacja w przypadku doznanego stłuczenia gwarantuje szybki powrót do zdrowia.
Zwichnięcie stawu
Taki uraz powoduje, że kości tworzące staw zmieniają naturalne położenie. Najczęściej uszkodzeniu ulegają stawy barkowe, biodrowe, łokci, palców, dłoni, kciuka i rzepki kolanowej. Kontuzja zmienia kształt stawu, pojawia się obrzęk i silny ból. Często także siniak, co świadczy o tym, że wewnątrz stawu doszło do zniszczenia naczyń, a zatem również do wylewu krwi.
Zwichniętych stawów nie należy samodzielnie nastawiać. Najlepiej unieruchomić je i zgłosić się do lekarza. Pamiętaj, że zaniedbanie kontuzji może się zakończyć martwicą okolicznych tkanek.
Skręcenie stawu
Uraz polega na nadmiernym rozciągnięciu, naderwaniu lub nawet zerwaniu więzadeł stawowych. Najbardziej podatne na urazy są stawy: skokowy, kolanowy oraz nadgarstki. Skręcenie stawu może być bardzo niebezpieczne, dlatego należy zawsze umówić wizytę do lekarza, który wykonana USG stawu lub zleci dalsze badania diagnostyczne zależne od danego przypadku zdrowotnego.
Przeciążenie ścięgna Achillesa
Do jego uszkodzenia dochodzi, gdy ćwiczymy zbyt intensywnie bez rozgrzewki lub wybierzemy się na forsowny spacer. Przeciążenie ścięgna manifestuje się silnym bólem i obrzękiem w okolicy kostki lub nieco nad nią w łydce.
Nogę należy unieruchomić elastyczną opaską i ograniczać jej ruch. Gdy ból się nasila, konieczna będzie pomoc lekarza specjalisty.
Przeciążenie mięśni
Pojawia się, gdy mięsień został nadmiernie rozciągnięty np. gwałtownym szarpnięciem lub długim przeciążeniem. Objawem jest ból, który świadczy o tym, że mięśniom brakuje elektrolitów i wody, co sprzyja zatrzymywaniu w nich produktów przemiany materii i tworzeniu się kwasu mlekowego. W przypadku przeciążenia mięśni zalecana jest wizyta u fizjoterapeuty. Rehabilitację w zmianach przeciążeniowych mięśni należy rozpocząć jak najszybciej. W pierwszej fazie należy skupić się na działaniu przeciwzapalnym oraz przeciwbólowym, stosując przy tym zabiegi fizykoterapii.
Otarcia i odparzenia
Dużą udręką turystów są otarcia i odparzenia skóry. Najczęściej tworzą się na stopach, gdy mamy niewygodne buty lub skarpety ze sztucznego włókna. Otarcia i pęcherze mogą się pojawić także na dłoniach (od dźwigania ciężkich bagaży), na ramionach od szelek plecaka lub pod pachami i w pachwinach od ciasnego ubrania.
Bąble, które powstają wskutek odparzenia, trzeba zabezpieczyć plastrem z opatrunkiem, aby nie zerwać skóry. Pęcherze na stopach czy piętach lepiej uwolnić od płynu surowiczego. Na chore miejsce przykładamy sterylny gazik, stopę bandażujemy lub naklejamy plaster. Otwarte ranki, otarcia i drobne skaleczenia dezynfekujemy środkami do odkażania skóry.
Pamiętaj, że wakacje to czas odpoczynku i zabawy, ale nie zapominaj o bezpieczeństwie! Stosując się do powyższych wskazówek zapewnisz sobie i swoim bliskim bezpieczne i udane wakacje. A w przypadku jakichkolwiek problemów zdrowotnych, zawsze zwróć się do lekarza!