Problem nietrzymania moczu

Terminem ,,nietrzymania moczu” określa się stan niekontrolowanego wyciekania moczu, powodujący trudności zarówno w utrzymaniu higieny, jak i w funkcjonowaniu społecznym jednostki. Szacuje się, że w Polsce cierpi na to schorzenie co najmniej 3 miliony kobiet. Wśród głównych przyczyn występowania tego schorzenia wyróżnia się przyczyny urologiczne (zaburzenia czynności dolnych dróg moczowych, zakażenia układu moczowego, powiększenie gruczołu krokowego, urazy i operacje dolnych dróg moczowych), ginekologiczne (osłabienie mięśni dna miednicy, obniżenie narządów miednicy małej, zanikowe zapalenie cewki pochwy, operacje ginekologiczne i położnicze) oraz neurologiczne ( urazy głowy i rdzenia kręgowego, udary mózgu, guzy mózgu, choroba Parkinsona, wady wrodzone układu nerwowego, mózgowe porażenie dziecięce, polineuropatie, choroby demielinizacyjne np. Stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera). Do mniej bezpośrednich czynników występowania tego problemu należą choroby przewlekłe i zmiany ogólnoustrojowe ( cukrzyca, alkoholizm, nowotwory, depresja, demencja, zaparcia, otyłość).

Nietrzymanie moczu jest odbiciem zaburzeń wzajemnego oddziaływania między ciśnieniem w pęcherzu moczowym, a ciśnieniem w cewce moczowej.

 

 

Wyróżnić można zjawisko samoistnego wysiłkowego nietrzymania moczu u pacjentów. Następuje ono w chwili nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej (kichanie, kaszel, śmiech, schylanie się, dźwiganie ciężarów itp.) Szacuje się, że występuje u 50-70% pacjentów, dotyczy głównie młodszych kobiet. Bezpośrednią przyczyną często jest osłabienie mięśni dna miednicy wynikające z przebytego porodu, obniżenia narządów miednicy małej, operacji dokonanych w tej okolicy, urazu lub zaburzeń hormonalnych (niedobór estrogenów).

Jedną z przyczyn nietrzymania moczu jest niestabilnością mięśnia wypieracza pęcherza na skutek uszkodzenia układu nerwowego. Wówczas mogą pojawić się mimowolne skurcze mięśni pęcherza. Do podstawowych objawów zaburzeń mięśni pęcherza należy nagła, niepowstrzymana potrzeba oddania moczu, w tym moczenie nocne. Tego typu objawy spotykamy u 20-40% pacjentów, głównie u kobiet po menopauzie.

Do przyczyn nietrzymania moczu można również zaliczyć jego czynnościową niewydolność, w której nie występują zmiany patologiczne dolnego odcinka dróg moczowych i zachowany jest prawidłowy mechanizm mikcji. Dotarcie do toalety utrudniają fizyczne lub psychiczne przyczyny np: niesprawne poruszanie się, zaburzenia funkcji poznawczych, depresja, wrogi stosunek do opiekunów.

W zależności od rodzaju nietrzymania moczu występującego u pacjenta, należy przeprowadzić odpowiednią rehabilitację, która w połączeniu z farmakoterapią powinna przynieść odpowiedni skutek. Należy jednak pamiętać, że niezbędna do pełnego efektu jest zmiana trybu życia pacjenta.

Pacjent powinien dbać m.in o utrzymanie odpowiedniej masy ciała: otyłość powoduje osłabienie mm. dna miednicy co prowadzi do obniżenia jej narządów, unikać zaparć -zalegające masy kałowe uciskają na pęcherz moczowy i cewkę moczową, jak również zaprzestać palenia papierosów w celu eliminacji kaszlu.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy wg. Kegla, które mają na celu wzmocnienie mięśni dna miednicy są skuteczne w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu . Trening ten polega na świadomym napinaniu i rozluźnianiu odpowiednich mięśni.

 

 

Na początku wykonujemy ćwiczenia na siedząco, z lekkim pochyleniem tułowia ku przodowi, podczas wydechu tak aby nie uruchamiać tłoczni brzusznej. Trzeba wyeliminować działanie mięśni brzucha, pośladkowych, przywodzicieli. Podczas wydechu należy napiąć cewkę moczowa na ok. 5 sekund i rozluźnić, codziennie po kilka razy w ciągu godziny. Następnie pogłębia się trening przez włączenie pozostałych mięśni brzucha.

W tej samej pozycji na krześle wkładamy piłeczkę między kolana i ściskamy ją a następne wykonujemy taki ruch jakbyśmy chcieli ją wciągnąć do środka.

Na siedząco zakładamy nogę na nogę , ściskamy uda i zbliżamy górną piętę do siebie.

W pozycji stojącej zaciśnij mocno pośladki (skurcz mięśni wokół odbytu).

Leżąc na brzuchu z rękami ułożonymi wzdłuż ciała wciskamy spojenie łonowe w podłoże.

Poprawę uzyskuje się po 4-8 tygodniach systematycznych ćwiczeń.

Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu jak i w przypadku niestabilności mięśnia wypieracza pęcherza można również przeprowadzić trening pęcherza, który polega na oddawaniu moczu o ustalonych porach, a nie w razie potrzeb. Ćwiczenia pęcherza prowadzą do przywrócenia korowej kontroli nad funkcją pęcherza. W początkowym okresie pacjent wychodzi do toalety co 30 min, zwiększając odstęp stopniowo co 15 minut do 3 godzin.

W terapii nietrzymania moczu, spośród zabiegów fizykoterapeutycznych, wykorzystywana jest elektrostymulacja, która ma na celu wywołanie skurczu mięśni i powoduje ich wzmocnienie. Jednocześnie pozwala pacjentowi zrozumieć, które mięśnie powinny być uruchamiane. Wpływa korzystnie na ukrwienie i przewodnictwo nerwowe i wywiera efekt przeciwbólowy na okolice miednicy ( np. bolesne blizny).

ZALECENIA DLA OSÓB Z NIETRZYMANIEM MOCZU:

• Nie ograniczaj przyjmowania płynów.
• Oddawaj mocz nie częściej niż co 2 godziny.
• Nie pij płynów moczopędnych (kawa, piwo).
• Nie chodź do toalety na zapas.
• Nie spiesz się.
• Nie przerywaj strumienia moczu w trakcie mikcji.
• Stosuj regularnie wysiłek fizyczny i ćwiczenia wzmacniające mięśnie krocza.
• Walcz z nadwagą.
• Unikaj zaparć.

Problem nietrzymania moczu jest bardzo powszechny, a jego terapia jest uzależniona głównie od rodzaju nietrzymania moczu. Należy jednak pamiętać, iż jest to dla wielu pacjentów wstydliwy temat i chęć poznania i nauczenia się ćwiczeń zależy w dużej mierze od terapeuty. Jego zadaniem powinno być również uświadamianie pacjenta o podjęciu profilaktycznych kroków mających na celu obniżenie ryzyka występowania bądź pogłębiania problemu nietrzymania moczu.

 

Fizjoterapeuta -Anna Karpińska