Choroba zwyrodnieniowa stawów
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest najczęstszą przyczyną zgłaszania się do poradni rehabilitacyjnych osób po 50 roku życia. Zwyrodnienie stawów to postępujące niszczenie chrząstek stawowych z towarzyszącymi zmianami wytwórczymi oraz związane z tym zaburzenia z okolicznych tkanek miękkich. Jest to przewlekła choroba o postępującym charakterze i nieustalonej jak dotychczas patogenezie. Przyczyną mogą być czynniki genetyczne, przeciążenia związane: z intensywnym uprawianiem sportu w okresie dojrzewania, z otyłością czy przeciążenia w pracy, urazy jak również proces przebudowy organizmu związany z wiekiem.
Jest najczęstszą przyczyną dolegliwości bólowych, szczególnie u osób w wieku podeszłym. Uszkadzając układ kostno-stawowy, powoduje ograniczenie sprawności ruchowej prowadząc do inwalidztwa
Pierwszym i najsilniej wyrażonym objawem choroby jest zwykle ból. Często towarzyszy mu złe samopoczucie, rozdrażnienie i uczucie ogólnego zmęczenia. We wczesnym okresie choroby bóle powstają najczęściej w trakcie wykonywania codziennych czynności życiowych, a rzadziej występują bóle spoczynkowe lub nocne. W późniejszym okresie choroby bóle pojawiają się już przy minimalnym wysiłku oraz w nocy, co utrudnia, a czasem uniemożliwia wypoczynek i sen.
DNA moczanowa
Dna moczanowa to przewlekła choroba metaboliczna, polegająca na podwyższeniu poziomu kwasu moczowego we krwi i odkładaniu się kryształów soli moczanów w stawach. Choroba ma charakter napadowy, a w zaawansowanym stadium prowadzi do przewlekłych zmian zapalnych w stawach i objawów narządowych. Występuje najczęściej u mężczyzn między 40 a 45 rokiem życia. U kobiet objawy choroby pojawiają się nieco później. Często występuje rodzinnie.
Jednym z najczęściej atakowanych miejsc jest staw dużego palca u nogi, dlatego potocznie choroba nazwana jest podagrą. Podagra jako pierwszy objaw dny występuje obecnie w połowie przypadków. Atak zazwyczaj pojawia się nad ranem, często po sytym posiłku, połączonym ze spożywaniem alkoholu. Towarzyszy mu gorączka, obrzęk stawu, zaczerwienienie skóry. Zajęty staw staje się obrzęknięty i bardzo tkliwy w dotyku. Stan ten nieleczony ustępuje samoistnie po kilku dniach lub tygodniach i wraca po kilku miesiącach lub latach.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów – RZS jest najczęstszą, przewlekłą chorobą zapalną atakującą stawy i różne narządy. Najbardziej charakterystycznym jej objawem jest ból, sztywność oraz obrzęk stawów rąk i stóp, ale proces chorobowy może dotyczyć także innych stawów. Nieleczona choroba prowadzi najczęściej do zniszczenia stawów i ciężkiej niesprawności, a także do uszkodzenia wielu narządów i przedwczesnego zgonu. Wczesne zastosowanie skutecznego leczenia hamuje postęp choroby, zapobiega jej powikłaniom i umożliwia normalne funkcjonowanie.
Choroba wystąpić może w każdym wieku, ale najczęściej pojawia się między 30 – 50 rokiem życia. Trzykrotnie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Ocenia się , że 1% ludzkości na świecie choruje na RZS.
U większości chorych RZS rozwija się podstępnie. Może minąć kilka tygodni, a nawet miesięcy, zanim dolegliwości staną się na tyle dokuczliwe, że skłonią do szukania pomocy lekarskiej. Rzadziej mamy do czynienia z nagłym rozwojem choroby, w ciągu kilku lub kilkunastu dni. Na początku często pojawiają się objawy „ogólne” przypominające grypę, takie jak uczucie osłabienia, stan podgorączkowy, ból mięśni, utrata apetytu, a także zmniejszenie masy ciała. Mogą one wyprzedzać objawy „stawowe” lub im towarzyszyć. W przebiegu choroby mogą również wystąpić objawy zajęcia innych narządów. Choroba przebiega pod podstacją zaostrzeń i remisji.
Zmiany w obrębie stawów
Choroba typowo atakuje te same miejsca po obu stronach ciała. Początkowo są to drobne stawy rąk i stóp, a w miarę postępu choroby wiele innych stawów. Nietypowym początkiem choroby może być zapalenie jednego dużego stawu np. kolanowego lub barkowego albo wędrowanie choroby po wielu stawach. Objawy zapalenia stawów to:
ból i sztywność – najbardziej uciążliwe po obudzeniu się lub po okresie nie ruszania stawem, gdy dochodzi do nagromadzenia płynu zapalnego i obrzęku tkanek. W RZS harakterystyczna jest sztywność poranna, która trwa zwykle ponad godzinę,
obrzęk – jest wynikiem rozrostu błony maziowej tworzącej tzw. łuszczkę, może mu towarzyszyć wysięk spowodowany nadprodukcją płynu stawowego o charakterze zapalnym, tkliwość stawu na ucisk – charakterystyczny jest na przykład bolesny uścisk dłoni przy podawaniu ręki choremu,
ograniczenie ruchomości – zajęty staw traci zdolność do wykonywania pełnego zakresu ruchów. Jeśli dojdzie do uszkodzenia struktur stawu w wyniku zapalenia i wtórnych zmian zwyrodnieniowych, upośledzenie funkcji stawu staje się nieodwracalne,
deformacja stawów – jest konsekwencją długo trwającej nieprawidłowo leczonej choroby,
zmiany pozastawowe – reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą układową, atakującą nie tylko stawy, ale również wiele narządów. Oprócz względnie częstych zmian łagodnych, takich jak guzki reumatoidalne czy zespół suchości, bardzo rzadko mogą wystąpić ciężkie powikłania prowadzące do przedwczesnego zgonu (np. udar mózgu czy zawał serca).
Leczenie RZS wymaga oprócz leczenia farmakologicznego, które na dzień dzisiejszy jest bardziej skuteczne dzięki wprowadzeniu leków biologicznych i operacyjnego w przypadku znacznych deformacji, systematycznej i powtarzanej rehabilitacji.
